پیشتر به بررسی چک صیادی و نحوه صدور و مزایا این گونه از چکها و رعیت نکاتی هنگام صدور و انتقال و .. آن پرداختیم . در خصوص مفقودی چک قانون صدور چک تکالیفی را برای شخصی که چک به او تعلق داشته و اینک چک را گم کرده یا از او سرقت شده و .. مقرر کرده است .
اینک به بررسی این موضوع می پردازیم که چنانچه چکی که متعلق به ما می باشد چنانچه مفقود یا مورد سرقت ، یا جعل قرار گرفت یا چک متعلق به ما از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری از دسترس ما خارج شد چه کاری باید انجام بدهیم .
تکلیف دارنده چک
به موجب قانون چک چنانچه صادر کننده چک یا ذینفع چک ( کسی که چک به نام او صادر یا ظهرنویسی شده یا چک به او واگذار گردیده است یا چک در وجه حامل به او واگذار شده است یا قائم مقام قانونی آنها ) با اظهار به این که چک مفقود یا جعل یا سرقت شده یا از طریق خیانت در امانت یا کلاهبرداری یا جرائم دیگری تحصیل شده ( یعنی چک به یکی از این روشها از دسترسش خارج شده است ) می تواند به صورت کتبی دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد .
بانک پس از احراز هویت دستور دهنده از پرداخت وجه آن خودداری خواهد کرد و در صورت ارائه چک توسط شخص دیگری به بانک ، بانک گواهی عدم پرداخت ( با ذکر اینکه دیگری دستور عدم پرداخت وجه چک را به علت سرقت ، مفقودی ، جعل یا دیگر جرائم درخواست داده ) با ذکر علت اعلام شده صادر و تسلیم شخصی که چک را به بانک اراده داده می کند .
دستور دهنده مکلف است پس از اعلام به بانک شکایت خود را به مراجع قضایی تسلیم و حداکثر ظرف مدت 1 هفته گواهی تقدیم شکایت خود را به بانک تسلیم نماید در غیر اینصورت پس از انقضای مدت مذکور ، بنک از محل موجودی به تقاضای دارنده چک ( کسی که چک را به بانک ارائه می دهد ) وجه آن را پرداخت کند .
تکلیف بانک در مقابل چک مفقودی
با اعلام شخصی که چک به نفع او صادر یا ظهرنویسی شده یا چک به او واگذار شده به بانک مبنی بر عدم پرداخت وجه ( دستور عدم پرداخت ) چک به شخصی که چک را بانک ارائه می دهد ، بانک مکلف می باشد وجه چک را تا تعیین تکلیف آن در مرجع رسیدگی ( دادسرا ، دادگاه ، شورای حل اختلاف ) یا انصراف دستور دهنده در حساب مسدودی نگهداری نماید .
عواقب دستور عدم پرداخت چک به دروغ
هرگاه وجه چک به علتی از علل مندرج در فوق پرداخت نگردد بانک مکلف است در برگ مخصوصی که مشخصات چک و هویت و نشانی کامل صادرکننده چک در آن ذکر شده باشد ، علل یا علت عدم پرداخت را صریحا قید و آنرا امضا یا مهر نموده و به دارنده چک تسلیم کند .
مجازات مندرج در قانون برای این افراد از 3 ماه تا 2 سال حبس می باشد .
طرح دعوا علیه صادرکننده چک
در صورتی که شخصی چکی را گم کند به موجب مواد 263 به بعد قانون تجارت این شخص می بایست علیه صادرکننده چک دادخواست دهد .