قانون جدید چک و چک صیادی

چک همانند سفته و برات از جمله اسناد تجاری می باشند که قانونگذار برای آن مزیتهای خاصی در مقابل سند عادی حاکی از طلب لحاظ نموده است . این مزیتهای تجاری باعث می شود اشخاص بجای اخذ رسید عادی از بدهکار در پی اخذ چک و سفته در برابر بدهکار خویش باشند .

از جمله مزیتهای چک مسئولیت تضامنی مسئولین چک ( صادرکننده و ظهرنویسان ) و امکان اخذ تامین خواسته بدون سپردن خسارت احتمالی می باشد. اینک با عنایت به قانون جدید صدور چک به بررسی نحوه صدور چک طبق این قانون ( چک صیادی ) و دیگر موارد حائز اهمیت قانون صدور چک می پردازیم .

شرایط شکلی صدور چک صیادی

مطابق قانون جدید چک و مطابق دستورالعمل های بانک مرکزی از ابتدای سال 1400 صدور و انتقال چک های جدید ( چک صیادی ) می بایست در سیستم صیادی ثبت و تایید شوند . بر روی این چکهای بنفش رنگ ( چک صیادی ) قید شده است که (( کارسازی این چک منوط به ثبت صدور ، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است )) .

صیاد سامانه یکپارچه در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است و مطابق قانون جدید صدور چک ، چکهای جدید ( چک صیادی ) در این سامانه ثبت ، تایید و منتقل می شوند . به منظور دسترسی به سامانه صیاد جهت ثبت و صدور و انتقال چک سامانه هایی مانند اپلیکیشن و اینترنت بانک و همراه بانک و دیگر برنامه های اینترنتی مورد تایید بانک مرکزی ارائه شده است . همچنین اشخاص می توانند جهت ثبت و انتقال چک صیادی به بانک مراجعه کنند .

برای انتقال چک صیادی صادرکننده چک می بایست بعد از درج اصلاعات در برگه چک ( مبلغ ، تاریخ ، ذینفع چک ) در ادامه صادر کننده چک به یکی از ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد مراجعه کرده و ‌سپس اقدام به ورود اطلاعات چک و اطلاعات هویتی ذینفع/ذینفعان می‌کند.خلاصه مراحل به شرح زیر است:

• ثبت مندرجات شامل تاریخ سررسید، مبلغ و اطلاعات هویتی ذینفع در برگ چک
• مراجعه به یکی از ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد
• احراز هویت:
      – احراز هویت در اینترنت‌بانک و برنامک موبایلی بانک، صرفاً یک بار پس از دریافت نام کاربری و رمز عبور این برنامه‌ها انجام می‌شود.
      – احراز هویت در برنامک‌های موبایلی حوزه پرداخت از طریق ورود اطلاعات يکی از کارت‌های بانکی متعلق به صادرکننده چک انجام می‌شود.
      – احراز هویت در شعب بانک‌های عامل طبق روال‌های موجود انجام می‌شود.
• ورود مندرجات چک در سامانه صیاد و تکمیل فیلد «بابت»
• تایید و ثبت اولیه چک

تایید اطلاعات چک صیادی توسط دریافت کننده چک

دریافت کننده چک بعد از دریافت چک از صادر کننده می بایست به منظور انتقال نهایی چک به سامانه صیاد مراجعه و اقدامات ذیل را انجام دهد :

• مراجعه به یکی از ابزارهای دسترسی به سامانه صیاد (لزومی به یکسان بودن ابزار مورد استفاده توسط صادرکننده و تایید‌کننده چک وجود ندارد)

• احراز هویت:

  • احراز هویت در اینترنت‌بانک و برنامک موبایلی بانک، صرفاً یک بار پس از دریافت نام کاربری و رمز عبور این برنامه‌ها انجام می‌شود.
  • احراز هویت در برنامک‌های موبایلی حوزه پرداخت از طریق ورود اطلاعات يکي از کارت‌های بانکی متعلق به ذینفع چک انجام می‌شود.
  • احراز هویت در شعب بانک‌های عامل طبق روال‌های موجود انجام می‌شود.
  • استعلام و تطبیق مندرجات برگ چک شامل تاریخ سررسید، مبلغ و اطلاعات هویتی ذینفع
  • تایید یا رد چک براساس انطباق یا عدم انطباق مندرجات
  • در صورت تایید چک: چک در وضعیت ثبت نهایی تلقی می‌شود و قابلیت نقد شدن در سررسید را خواهد داشت.
  • در صورت رد چک: ذینفع ضمن انتخاب حداقل یکی از دلایل مندرج در سامانه، می‌بایست فیزیک چک را به صادرکننده/انتقال‌دهنده عودت دهد.
  • مراجعه به سامانه صیاد از طریق برنامک‌های موبایلی حوزه پرداخت برای ثبت، تایید یا انتقال چک صرفا باید از طریق تلفن‌همراهی که سیم‌کارت آن متعلق به خود شخص است، انجام شود.

انتقال چک صیادی

انتقال چک صیادی نیز می بایست بر طبق مراحل قبل انجام شود و ظهرنویسی فیزیکی در ظهر چک امکان پذیر نمی باشد و مشمول قانون صدور چک نمی باشد . انتقال چک صیادی در وجه حامل امکان پذیر نمی باشد اما چکهای قدیمی کماکان به صورت حامل نیز امکان صدور دارند .

دیگر ویژگی های چک صیاد

امکان صدور چک صیادی به صورت حامل امکان پذیر نمی باشد . همچنین بانکها مکلفند از پرداخت وجه چکهایی که در سامانه صیاد ثبت نشده اند خودداری نمایند و دارنده این گونه چکها که در سامانه صیاد ثبت نشده اند چک بعنوان یک سند مدنی حاکی از طلب دارنده از صادرکننده است و مزیتهای قانون جدید صدور چک شامل آنها نمی شود .

چک های قدیمی

در خصوص چکهای قدیمی انتقال و ظهرنویسی و دیگر موارد به صورت دستی و سنتی می باشد و نیاز به استفاده از سامانه صیاد ندارند و تا زمانی که قانونگذار و بانک مرکزی اعلام نکرده اند این گونه چکها معتبر می باشند .

صدور اجرائیه چک

در صورتی که چک منتهی به صدور گواهینامه عدم پرداخت شود بانک مکلف است بنا به درخواست دارنده چک فورا غیر قابل پرداخت بودن آن را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت نماید و با دریافت کد رهگیری و درج آن در گواهینامه ای که مشخصات چک و هویت و نشانی کامل صادرکننده در آن ذکر شده باشد ، علل یا علت عدم پرداخت را ذکر و آن را مهر و امضا نماید .

دارنده چک می تواند با ارائه گواهینامه عدم پرداخت از دادگاه صدور اجرائیه نسبت به کسری مبلغ چک و حق الوکاله وکیل را درخواست نماید . دادگاه در صورت وجود شرایط زیر حسب مورد علیه صاحب حساب ، صادرکننده یا هر دو اجرائیه صادر می کند :

  • در متن چک ، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی نشده باشد .
  • در متن چک قید نشده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است .
  • گواهینامه عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت به این دلایل : ( مفقودی —— سرقت —— جعل ——- کلاهبرداری —– —— خیانت در امانت یا جرائم دیگر ) صادر نشده باشد .

تعقیب کیفری صادرکننده چک و مجازات چک بلامحل

در موارد زیر صادرکننده چک قابل تعقیب کیفری نیست :

  • در صورتی که ثابت شود چک سفید امضا داده شده است .
  • هرگاه در متن چک ، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد .
  • چنانچه در متن چک ، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد .
  • چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است .
  • هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است .
  • در صورتی که ثابت گردد چک بدون تلریخ صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد .

مرجع رسیدگی به صدورچک بلامحل دادسرا و دادگاه کیفری است و مجازات آن با توجه به مبلغ چک 6 ماه تا 2 سال حبس می باشد و دارنده چک برای شکایت کیفری می بایست تا 6 ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه نکند یا ظرف 6 ماه از تاریخ صدور گواهی پرداخت ، شکایت ننماید دیگر حق شکایت کیفری نخواهد داشت .

این مجازات شامل مواردی که ثابت شود چکهای بلامحل بابت معاملات نامشروع یا بهره ربوی صادر شده نمی باشد .

رفع سوءاثر از چک برگشتی

با توجه به قانون جدید چک و چک صیادی در صورتی که یکی از چکهای صادره برگشت بخورد صادر کننده دیگر نمی تواند در سامانه صیاد چک جدیدی صادر نماید و در این موارد با حصول یکی از شرایط زیر و رفع سوء اثر از چک برگشتی می تواند چک جدید صادر نماید .

  • ارائه لاشه چک به بانک محال علیه
  • واریز کسری مبلغ چک به حساب جاری نزد بانک محال علیه و ارائه درخواست مسدودی که در این صورت بانک مکلف است ضمن مسدود کردن مبلغ مذکور تا زمان مراجعه دارنده چک و حداکثر به مدت 1 سال ، ظرف 3 روز واریز مبلغ را به شیوه ای اطمینان بخش و قابل استناد به اطلاع دارنده چک برساند .
  • ارائه رضایت نامه رسمی
  • ارائه نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی ذی صلاح مبنی بر اتمام عملیات اجرائی درخصوص چک
  • ارائه حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب درخصوص چک
  • سپری شدن مدت 3 سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت مشروط به عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری در خصوص چک توسط دارنده

این پست دارای 2 نظر است

  1. Manizhe

    بسیارعالی👌

  2. Ghaemi

    بسیار عالی درود برشما

دیدگاهتان را بنویسید